Onder het naziregime bepaalde afkomst het verschil tussen leven en dood. Daarom begonnen Portugese Joden in Nederland een grootschalige operatie om te bewijzen dat zij niet tot het Joodse, maar tot het mediterrane ârasâ behoorden. Ze stelden dat hun voorouders zich eeuwen terug, op het Iberisch Schiereiland, met christenen hadden vermengd. Met hun verfijnde uiterlijke kenmerken, hoogstaande culturele ontwikkeling en âwaardige en statigeâ gedrag vonden ze zichzelf bovendien superieur aan de uit Oost-Europa afkomstige Asjkenazische Joden. De rassenwetten van de naziâs zouden hen niet moeten treffen.
Jaap Cohen onderzocht deze âAktie Portugesiaâ aan de hand van de Portugees-Joodse schrijver, stenograaf en psycholoog Eli dâOliveira, die met zijn uitgebreide stamboom vrijstelling van deportatie naar de concentratiekampen probeerde te verkrijgen. Waren zijn voorouders ĂŠcht zo beschaafd als hij tijdens de oorlog beweerde? Hadden zij zich inderdaad altijd afzijdig gehouden van Asjkenazische Joden? De onontkoombare afkomst van Eli dâOliveira is een aangrijpende familiegeschiedenis, die nieuw licht werpt op ruim drie eeuwen Portugees-Joods leven in Nederland.