Op 8 november 63 v.Chr. sprak Cicero in de senaat van Rome de
beroemde woorden: ‘Hoe lang, in hemelsnaam, Catilina, zul je nog
misbruik maken van ons geduld?’ Catilina wilde volgens Cicero, na
twee mislukte campagnes voor het consulaat, een coup plegen. De
senaat, die hem al tijdens zijn verkiezingscampagne beschuldigd
had van moord en verkrachting, stond aan Cicero’s kant.
De historicus Sallustius schreef later over wat bekend werd als
de ‘samenzwering van Catilina’. Het doel was bereikt: Catilina was
het zwarte schaap. Dat beeld werd gekoesterd, zonder dat men zich
afvroeg waarom hij precies werd verguisd.
Catilina is ook na de oudheid niet vergeten. Hij bleef model staan
voor slechtheid. Toneelschrijvers en operalibrettisten volgden
veelal het oordeel van Cicero en Sallustius. En nog altijd is Catilina
de slechterik, vooral in de Verenigde Staten. De Founding Fathers,
kenners van de klassieken en bewonderaars van Cicero, waren zeer
negatief over Catilina. Sommigen van hen vergeleken hun politieke
tegenstanders met hem. Dat doet men daar nog steeds, alleen met
veel minder kennis van zaken. Zo werd Obama door republikein Ted
Cruz vergeleken met Catilina, en Donald Trump door diens tegenstanders
ook.
Wat is de waarde van deze veelal oppervlakkige vergelijkingen?
Fik Meijer geeft antwoord zoals alleen Fik Meijer dat kan.
