De Toverberg : Een hoorcollege over het meesterwerk van Thomas Mann

De Toverberg van Thomas Mann wordt beschouwd als een van de grootste literaire meesterwerken van de twintigste eeuw. Verschenen in 1924, zes jaar na het einde van de Eerste Wereldoorlog, stelt de roman het vooroorlogse Europa aan de orde. Sanatorium Berghof te Davos, waar de roman zich afspeelt, is een metafoor voor het zieke Europa dat afglijdt naar de catastrofe.

In dit sanatorium (de 'toverberg') verblijft de Duitse jongeman Hans Castorp zeven jaren. Tijdens zijn verblijf maakt hij een grote ontwikkeling door, maar verzinkt ook steeds verder in apathie. Met de filosofie van Nietzsche en de psycho-analyse van Freud op de achtergrond wordt de lezer getuige van intellectuele debatten, ontmoetingen en diepgaande bespiegelingen over de tijd, ziekte, leven en dood. Desondanks is De Toverberg lichtvoetig, zelfs humoristisch van sfeer en maakt de lezer kennis met uiterst levendige personages: van de welbespraakte Vrijmetselaar Settembrini en de zwijgende Russische Clawdia Chauchat tot de verpersoonlijking van Bacchus, Mynheer Pieter Peeperkorn.

In vijf hoorcolleges gaat literatuurwetenschapper drs. Michiel Hagdorn in op historische, intellectuele en structurele aspecten van De Toverberg. Deze aspecten werpen een licht op de rijkdom aan betekenissen die de roman bezit.

Bij het hoorcollege wordt een synopsis als pdf-bestand meegeleverd.

Dit college is tot stand gekomen i.s.m. het Goethe Institut.

Inhoud

College 1. Inleiding

H1. Van satyrspel tot Duits-Europees epos: invloed van de Eerste Wereldoorlog op De Toverberg

H2. Duitse Romantiek: de Tannhäuser-legende

H3. Friedrich Nietzsche, De geboorte van de tragedie: de toverberg als apollinische façade

College 2 Historisch-politieke achtergronden

H4. Uitbreken van de Eerste Wereldoorlog: Duitslands 'ideeën van 1914'

H5. Thomas Mann: van romantisch-conservatieve naar democratisch-ethische levenshouding

H6. Verwerking in De Toverberg: Hans Castorps ontwikkeling - Lodovico Settembrini

College 3 Structuur van de roman

H7. De roman als ideeënsymfonie: Leitmotieven

H8. Oost en West: de tegenstelling Apollinisch-Dionysisch als structuurprincipe

College 4. Sigmund Freud en de psycho-analyse

H9. Van erfelijke degeneratie naar neurose - opkomst van de psycho-analyse

H10. Hans Castorps ontwikkeling: terugkeer van het verdrongene

H11. Dubbelzinnnig beeld van Freud en de psycho-analyse

College 5. Mynheer Pieter Peeperkorn

H12. Reïncarnatie van Dionysos - een persoonlijkheid

H13. Peeperkorns betekenis voor Hans Castorp

H14. Gerhart Hauptmann als model