Ethiek en evolutie : Een hoorcollege over de geschiedenis, biologie, filosofie en antropologie van de moraal

De evolutietheorie dwingt de mens na te denken over het fundament van de menselijke moraal. Welke invloed hebben wetenschappelijke ontdekkingen vanaf 1850 op de verdere ontwikkeling van de ethiek? Hoe kunnen we altruïstisch gedrag vanuit de evolutietheorie verklaren en hoe rechtvaardigen we de moraal? Herman Philipse behandelt de relatie tussen ethiek en evolutie vanuit diverse wetenschappelijke invalshoeken. historisch, biologisch, filosofisch, speltheoretisch en antropologisch. Hij laat daarbij grote denkers uit de wetenschapsgeschiedenis de revue passeren.

Dit hoorcollege is tot stand gekomen in samenwerking met Studium Generale Utrecht.

Inhoud

College 1. Funderingen van de moraal: God, Kant, of John Stuart Mill?

H1. Theonomie

H2. Autonomie. Immanuel Kant

H3. Utilitarianism: John Stuart Mill

College 2. Darwin en de evolutie van moreel gevoel: The Descent of Man (1871)

H1. Special Creation in The Origin of Species

H2. Darwins verklaring van de menselijke moraal: The Descent of Man

H3. Evolutionaire Ethiek: verklaren of ook rechtvaardigen?

College 3. Twee Evolutionaire Ethici: Herbert Spencer en Friedrich Nietzsche

H1. Spencers ontwerp van een wetenschappelijke ethiek

H2. Spencers critici

H3. Nietzsche's Evolutionaire Ethiek: een Umwertung aller Werte

College 4. Evolutionaire Ethiek van Haeckel tot Hitler

H1. Ernst Haeckel: een monistische metafysica en ethiek.

H2. Het gezonde (groeps-) leven als hoogste goed?

H3. Rassenstrijd en Exterminatie

College 5. Het sociobiologiedebat. Edward Wilson en zijn critici

H1. Kruisiging en wederopstanding van de Evolutionaire Ethiek

H2. Enkele ontwikkelingen in de Darwinistische Biologie

H3. Het sociobiologiedebat

College 6. Van Bonobo tot oermens. ethologische en antropologische perspectieven

H1. Bouwstenen van de moraal

H2. De Waals critici

H3. Van gemeenschappelijke voorouder tot jager-verzamelaar

College 7. Het altruïsme-probleem: een wijsgerige analyse

H1. Wat is altruïsme? Een conceptuele analyse

H2. Het probleem van evolutionair altruïsme

H3. Speltheorie en 'multilevel selection theory'

College 8. Evolutietheorie en meta-ethiek

H1. De dialektiek van ethische axiomatisering en decisionisme

H2. Modellen van rechtvaardiging

H3. Het drie-verdiepingen model