De jodenauto

Ik had weliswaar nog nooit een Jood gezien, maar ik was uit de gesprekken van de volwassenen al veel over ze te weten gekomen: ze hadden allemaal een kromme neus en zwart haar, en ze waren de schuld van al het slechte in de wereld.'

De Jodenauto is een autobiografische en ongeëvenaarde beschouwing van de psychologie van het nationaalsocialisme. Elk verhaal laat een snapshot zien van een persoonlijk en historisch keerpunt in het leven van de verteller, beginnend met het antisemitisme in zijn kindertijd, en eindigend in de verwerping van de nazi-ideologie en de terugkeer naar het andere Duitsland - de ddr.

Met bijtende ironie en een hallucinerende intensiteit reflecteert Fühmann in De Jodenauto op de aard van de herinnering en de individuele ervaring van de geschiedenis. Op pijnlijk eerlijke wijze laat hij zien hoe zijn denken werd geïnfecteerd door de formules van het totalitarisme.

Franz Fühmann (1922-1984) diende van 1941 tot 1945 bij de Wehrmacht, tot hij gevangen werd gezet in een Russisch krijgsgevangenenkamp, waar hij het socialisme omarmde. Na zijn vrijlating verkoos hij de ddr boven de Bondsrepubliek Duitsland. Maar hij ontpopte zich tot een uitgesproken criticaster van het regime en werd de officieuze grondlegger van een nieuwe dissidente literatuur waarmee hij in beide Duitslanden lof oogstte. Zijn karakteristieke oeuvre heeft de afgelopen decennia niets aan urgentie ingeboet.

'Het lukt Fühmann de mechanismen van een fascistische opvoeding te beschrijven met een poëtische kracht die elke theorie overstijgt' Die Welt