In De leeuw van Vlaanderen (1838) is de Guldensporenslag van 1302 de achtergrond waartegen de liefdesavonturen van Machteld, de dochter van de Vlaamse Robrecht III van Béthune, en ridder Adolf van Nieuwlandt worden geschetst. Als gevolg van het raadplegen van een aantal misleidende bronnen verschijnt Robrecht in de roman van Conscience als de redder van het Vlaamse leger op het slagveld, terwijl hij in werkelijkheid in Franse gevangenschap verbleef. Vanwege het pro-Vlaamse sentiment van de roman heeft het boek sterk bijgedragen tot de Vlaamse bewustwording in de negentiende eeuw.
De Vlaming Hendrik Conscience (1812 - 1883) schreef historische- en plattelandsromans. De leeuw van Vlaanderen (1838) wordt door velen gezien als zijn meesterwerk. In zijn tijd werd hij gezien als een Vlaamse volksschrijver die door middel van zijn teksten het volk probeerde op te voeden en te onderwijzen. Van Conscience wordt wel eens gezegd dat hij ‘de man was die zijn volk leerde lezen’.
