De ontdekking van de hemel

Harry Mulisch

Harry Mulisch (1927-2010) is in Haarlem geboren. De schrijver over zijn eigen geboorte: `Op vrijdag 29 juli werd ik, negen pond zwaar, uit de Stille Oceaan opgevist. Die zelfde dag kwam de Vesuvius plotseling in verhevigde werking, maar de kranten vermeldden niet of dat kwam door mijn geboorte of door Mussolini, die ook die dag zijn verjaardag vierde.' De vader van Mulisch is van Oostenrijks-Hongaarse origine. Hij was tijdens de Eerste Wereldoorlog officier in het leger. Al voor de oorlog scheidden zijn ouders en verhuisde zijn moeder naar Amsterdam. Zijn moeder, Alice Schwarz, emigreerde naar Amerika, terwijl haar zoon in Nederland achterbleef en zijn schrijversdebuut maakte. De Tweede Wereldoorlog zou in veel boeken een belangrijke rol spelen. Het stenen bruidsbed en De Aanslag zijn daarvan bekende voorbeelden. Van 1958 tot 1962 was Mulisch redacteur van Podium. In 1965 richtte hij Randstad op en in 1965 werd hij redacteur van De Gids. In 1977 werd hij, op zijn vijftigste verjaardag, benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau en in 1992 tot Officier in deze orde. Harry Mulisch ging naar het Christelijk Lyceum in Haarlem. School interesseerde hem minder dan zijn wetenschappelijke hobby's. Hij richtte in het huis van zijn vader in Haarlem, waar de huishoudster Frieda zich over hem ontfermde, een laboratorium in. Daar experimenteerde hij, verzamelde fossielen en bestudeerde de alchimie en plantenchemie. Deze interesses keerden later steeds weer terug in zijn werk, toen de literaire aspiraties sterker werden dan de wetenschappelijke. In 1946 schreef Mulisch zijn eerste verhaal, De kamer, dat een jaar later in Elseviers Weekblad gepubliceerd werd. Pas na zijn eerste publicatie begon Mulisch zich in `de literatuur' te verdiepen en begon hij werken van 's werelds grote schrijvers te lezen. Daarnaast liet hij zich ook inspireren door toneel (hij speelde zelf, en trad ook nog op in een operette). In de tussentijd bleef hij schrijven. In 1951 verscheen archibald strohalm. Deze roman, waarin de jongen Archibald jammerlijk faalt in het ontwerpen van een alomvattende filosofie, vormt het begin van een reeks romans, novellen en toneelstukken, die hun kracht ontlenen aan een superieur evenwicht tussen mythologische, magische en psychologische motieven. Mulisch schreef in 1972 het stuk Oidipous Oidipous. Na Het stenen bruidsbed trad een verandering op in het werk van Mulisch; de realiteit kwam duidelijk op de voorgrond te staan. In 1961 verscheen Voer voor psychologen en niet lang daarna De zaak 40/61. Mulisch karakteriseert deze als een verslag van een persoonlijke ervaring en doelt daarmee op zijn aanwezigheid bij het proces in Jeruzalem tegen Eichmann. De verteller verteld introduceerde een derde periode; het onderwerp is oorlog, maar de vormgeving is literatuur. De roman Twee vrouwen (1975) en de novelle Oude lucht (1977) zijn voorbeelden van glasheldere verhalen waarachter zich echter een complex mythologisch gebeuren vol `bekende' Mulisch-motieven afspeelt. In het jaar dat Mulisch 65 werd, 1992, verscheen De ontdekking van de hemel. Door de critici werd het meesterwerk unaniem bejubeld. In deze grote roman komen alle thema's die Mulisch in de loop de jaren in zijn boeken heeft verwerkt bij elkaar. In de proloog onthullen twee engelen een ingenieuze manipulatie met de historie en met genetisch materiaal om een afgezant op aarde te plaatsen, die een geheim plan zal moeten uitvoeren. In 1998 verscheen De Procedure. Deze veelgeprezen roman voegt zich moeiteloos in het rijkgeschakeerde, onderling samenhangende en zich voortdurend vernieuwende oeuvre, en werd in 1999 bekroond met de Libris Literatuur Prijs. In 2000 verscheen Siegfried, een zwarte idylle. Deze roman kreeg nominaties voor de AKO Literatuurprijs en de NS Publieksprijs. Harry Mulisch ontving op 8 januari 2007 een eredoctoraat aan de Universiteit van Amsterdam bij gelegenheid van de 375ste dies natalis van de Amsterdamse universiteit. Op 27 januari 2007 werd hij onderscheiden met de Italiaanse Nonino-prijs voor Literatuur. De Ontdekking van de Hemel werd in maart 2007 verkozen tot de beste Nederlandse roman aller tijden. Werk van Harry Mulisch is vertaald in het: Engels, Duits, Frans, Spaans, Portugees, Italiaans, Noors, Zweeds, Fins, Deens, Russisch, Ivriet, Pools, Tjechisch, Slowaaks, Hongaars, Roemeens, Servokroatisch, Sloveens, Bahasa Indonesia, Chinees. De Aanslag spant de kroon met een vertaling in twintig talen. (Bron: Uitgeverij De Bezige Bij)